به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ بیست و هشتم مرداد ۱۳۵۷ هم زمان با شب پانزدهم رمضان سالگرد تولد امام حسن(ع) در حالی که صدها نفر در سینما رکس آبادان مشغول تماشای فیلم گوزن‌ها بودند سینما دچار حریق شد و از آن میان، ۳۷۷ نفر زنده زنده سوختند و به شهادت رسیدند.
هنگامیکه از طرف شهربانی خبر آتش‌سوزی به دادستان اعلام شد بعضی از مسئولین معتقد بودند که شبانه تمام اجساد یکجا دفن شوند، ولی دادستان این تصمیم را ردّ کرد و پیشنهاد داد اجساد شبانه به گورستان شهر برده و چیده شوند تا خانواده‌هایشان آنها را شناسایی و بقیه یکجا دفن شوند. پس از عملی شدن پیشنهاد دادستان، در نتیجه از تعداد «۳۰۶ نفر مقتولین ۱۰۶ جسد شناخته شد که جداگانه دفن گردیدند و ۸۰ نفر از گورستان خارج و به محل سکونت آنان برده شد و ۱۲۰ جسد دیگر به علّت شدت سوختگی شناخته نشدند، تقریباً به طور دسته جمعی در کنار یکدیگر دفن شدند.» این واقعه یکی از جنایت‌های رژیم پهلوی بود که تاکنون بسیاری از ابعاد آن پوشیده مانده است.
پیام امام خمینی (ره) پس از فاجعه سینما رکس
با روشن شدن زوایای جنایات بار این فاجعه در ۳۱ مرداد امام خمینی ضمن ارسال پیام این مصیبت بزرگ را به ملت مسلمان ایران به‌خصوص خانواده‌های داغدیده و ستمدیده آبادان تسلیت گفته و اعلام داشتند: «من گمان نمی‌کنم هیچ مسلمانی، بلکه انسانی دست به چنین فاجعه وحشیانه‌ای بزند، جز آنان که به نظایر آن عادت نموده‌اند و خوی درندگی و وحشیگری آنان را از انسانیت بیرون برده باشد. آنچه مسلم است این عمل غیرانسانی و مخالف با قوانین اسلامی از مخالفین شاه که خود را برای حفظ مصالح اسلام و ایران و جان و مال مردم به خطر انداخته‌اند و با فداکاری از هم‌میهنان خود دفاع می‌کنند به هر مسلکی باشند نخواهد بود. قراین نیز شهادت می‌دهد که دست جنایتکار دستگاه ظلم در کار باشد که نهضت انسانی اسلامی ملت را در دنیا بد منعکس کند. امروز که شاه می‌خواهد با آتش‌سوزی و ویرانگری، مبارزات حق‌طلبانه ملت ما را به دنیا بد جلوه دهد، بر ما و شماست که بدون فوت وقت، نقشه شیطانی او را در جهان فاش کنیم و نگذاریم نهضت اسلامی انسانی را با بوق‌های تبلیغاتی لکه‌دار کند. آیا مردم مظلومی که هر روز به دست همین جنایتکاران به خاک و خون کشیده شده و به وضع بسیار اسفباری کشته شده اند هم میهنان ما نبوده اند؟ قراین نشان می دهد که قضیۀ دلخراش آبادان چون کشتار سایر شهرهای ایران از یک منشأ به وجود آمده است. آیا از این جنایت کسی جز شاه و بستگانش امید نفعی داشته اند؟ آیا تا کنون غیر از شاه که هر چند وقت یک بار دست به کشتار وحشیانۀ مردم می زند این قبیل صحنه ها را به وجود آورده است و یا خواهد آورد؟ این مصیبت دلخراش برای شاه، شاهکار بزرگی است تا به تبلیغات وسیع در داخل و خارج دست زند و به بوقها و مطبوعات دست نشاندۀ داخل و نفع طلب خارج دستور دهد که هر چه بیشتر برای اغفال مردم این جنایت را منتشر و به ملت محروم و مظلوم ایران نسبت دهند تا در خارج، ملت حق طلب ایران را مردمی که به هیچ ضابطه انسانی و اسلامی معتقد نیستند معرفی نماید.» (صحیفه امام؛ ج ۳، ص ۴۴۵)
کوره آدم سوزی برگ زرین رژیم پهلوی
پس از بررسی گزارشات فنی، مشخص شد آتش‌سوزی در سینما رکس «عمدی» بوده است!
در خصوص عمدی بودن این فاجعه انسانی کتاب "یک سال مبارزه برای سرنگونی رژیم شاه" که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است، نوشت: «در هنگام آتش‌سوزی سینما رکس، با اینکه کلانتری مرکزی در صد متری سینما بود، برای نجات محبوس‌شدگان در حریق اقدام فوری به عمل نیامد. مراکز مسئول هم پس از حضور در محل آتش‌سوزی فاقد امکانات اطفاء حریق بودند.به گزارش ساواک «مأمورین آتش‌نشانی شهرداری که با سه دستگاه ماشین به محل اعزام شده بودند، فاقد آب بودند و همچنین بلندگو برای اعلام خطر و راهنمایی مأمورین آتش‌نشانی وجود نداشت. آتش‌نشانی شرکت نفت پس از یک ساعت و نیم تأخیر به محل حادثه رسید، لذا متأسفانه دیر شده بود و بوی سوخته شدن اجساد به بیرون نیز رسیده بود.بنا به گزارش مورخ ۲۷ مهر ۱۳۵۷ آقای ضرابی دادستان وقت آبادان به وزیر دادگستری، ساعت ۱ بامداد از طرف شهربانی خبر آتش‌سوزی را به دادستان اعلام کردند.
همچنین روزنامه کیهان از قول خانواده مقتولین نوشت: «شاهدان عینی می‌گویند ما چند لحظه قبل از شروع آتش‌سوزی از سینما خارج شدیم و هیچ یک از درهای سالن بسته نبود، امّا هنگام بازگشت به سالن با درهای بسته روبه‌رو شدیم.مسئله دیگر که شک مردم را برانگیخته بود ممانعت از یاری مردم به حریق‌زدگان توسط شهربانی بود. تمام شهود در بازپرسی شهادت داده‌اند که مأمورین با باتوم و شلاق از کمک مردم جلوگیری می‌کردند. آقای جعفر سازش، پدر ۵ جان‌باخته سینما در بازپرسی گفته است: «بعد از اینکه از ماجرا خبردار شدم خودم را به سینما رساندم، ولی هر کس می‌خواست کمک کند کتک می‌خورد.»
ساواک که یکی از متهمان اصلی این فاجعه وحشیانه بود در مورد این فاجعه به ذکر تنها یک جمله در بولتن خبری خود اکتفا کرد:
«چند تن از عناصر اخلالگر سینما رکس، شهر آبادان را به آتش کشیدند که در نتیجه قریب ۴۰۰ تن از تماشاچیان در آتش سوختند و جان خود را از دست دادند.
آمریکا: پهلوی عامل جنایت سینما رکس آبادان است
هنری پرکت، افسر مسئول امور سیاسی و نظامی سفارت آمریکا در تهران در گفت‌وگویی تفصیلی با چارلز استوارت کندی، می گوید:" تالار سینمایی در آبادان آتش‌سوزی شد و فکر کنم ۷۰۰ نفر کشته شدند چون در‌ها قفل شده بودند. فاجعه هولناکی بود. آدم‌های شاه تقصیر را انداختند به گردن روحانیون. در جریان راهپیمایی‌های ماه قبلش، روحانی‌ها اغلب به تالارهای سینما حمله کرده بودند که فیلم‌های غربی گناه‌آلود نشان می‌دهند. این بود که ساواک در جامعه چو انداخت که این قضیه هم کار روحانی‌ها است. متاسفانه در ایران هیچ‌کس این ادعا را باور نکرد. همه اعتقاد داشتند حکومت این کار را کرده و تقصیرش را انداخته به گردن روحانی‌ها. با همه این ابهامات و با وجود برگزاری دادگاه برخی متهمان و اعدام چند نفر (پس از انقلاب اسلامی) ابهام چگونگی و چرایی این حادثه دهشتناک نه تنها برطرف نشد که بر ابهامات هم افزوده شد.
بیشتر بخوانید: روزی که آمریکا فهمید کاخ سفید حسینیه خواهد شد/ ترس واشینگتن از فرارسیدن محرم
همچنین در سند شماره ۱۷ از اسناد به دست آمده از تسخیرلانه جاسوسی آمریکا عنوان شده است :
" سری تاریخ: اول می ۱۹۷۹ ـ ۱۱ اردیبهشت ۱۳۵۸
به: وزارت امور خارجه ـ واشنگتن از: سفارت آمریکا ـ تهران
تمام متن سری است.
یزدی گفت حکومت ایران ردپای ”چندین جنایتکار“ از رژیم سابق وچند نفر از کارکنان ساواک از جمله عامل آتش سوزی سینما رکس آبادان که باعث قتل ۴۰۰ نفر در اوت سال ۱۹۷۸ شد٬ را در ایالت متحده یافته است. کاردار پاسخ داد که او در این باره کسب تکلیف خواهد کرد زیرا قراردادی بین ایران و ایاالت متحده در مورد استرداد مجرمین وجود ندارد و مسئله به مشکلاتی برخورد خواهد کرد. چراکه همه آنها گذرنامه هایی با نامهای مستعار که قبل از سقوط حکومت بختیار صادر شده است و روادید آمریکایی دریافت کرده اند به دست دارند."
پروپاگاندای رسانه ای علیه ایران/ «کار خودشونه» کار خودشونه!
در ابتدای واقعه و پس از سوختن حدود چهارصد نفر در آتش قهر رژیم، برنامه طبق نقشه دستگاه پهلوی پیش می‌رفت. روزنامه‌های داخلی و رسانه‌های خارجی با متهم کردن مبارزان و انقلابیون، چهره بدی از آنها ترسیم می‌کردند. اما با فاصله کمی، پیام حضرت امام رسید و همه نقشه‌های رژیم را به هم ریخت. ایشان با هوشیاری و درایت ابعاد جنایت رژیم پهلوی را بررسی کرد و با قرائن و شواهدی اثبات نمود که مسبب اصلی این فاجعه خود رژیم پهلوی است. در بخشی از این پیام که قبل تر هم به آن اشاره شد آمده است:" این مصیبت دلخراش برای شاه، شاهکار بزرگی است تا به تبلیغات وسیع در داخل و خارج دست زند و به بوقها و مطبوعات دست نشاندۀ داخل و نفع طلب خارج دستور دهد که هر چه بیشتر برای اغفال مردم این جنایت را منتشر و به ملت محروم و مظلوم ایران نسبت دهند تا در خارج، ملت حق طلب ایران را مردمی که به هیچ ضابطه انسانی و اسلامی معتقد نیستند معرفی نماید."
درواقع رژیم پهلوی سعی داشت با تبلیغات گسترده پوشالی از طریق پروژه های مشابه آتش زدن سینما، سریالی را تحت عنوان "وحشت بزرگ" ایجاد کند. رژیم بجهت رسیدن به اهدافش به سراغ روحانیون میانه رو همچون شریعت مداری رفته تا با کمک آنان انقلابیون را سرکوب نماید.
دراین خصوص سند شماره ۴۷ اسناد لانه جاسوسی اشاره داشته است:
" آقای شلنبرگر درباره سرازیر شدن مطبوعات غربی به ایران پس از فاجعه آبادان صحبت نمود ودرخواست سیل ورود خبرنگاران به ایران را دارد.
در ادامه این سند آمده است: "دکتر جان استمپل درباره برداشتهای خبری آتش سوزی اخیر سینمای آبادان گزارش داد. وی یادآور شد میانه روهایی که قبلامایل به انتقاد از آیت الله خمینی نبودند مشغول استفاده از این فرصت برای انجام غیرمستقیم چنین کاری به صورت تقبیح آتش افروزی بودند."
با توجه به شواهد و مدارک، بدون تردید یکی از اهداف اصلی آتش زدن سینما رکس، انحراف اذهان عمومی و تخریب و تضعیف جریان مذهبی بود که بعضا در آن مقطع تاریخی مخالف فساد در سینما بود و حادثه سازان، عمده هدفشان از این ماجرا و مانند آن این بود که مردم را از علما و روحانیت منزجر کنند. اما بعد مشخص شد خارجی‌ها در این حادثه دست داشته‌اند.همانطور که مشابه این رفتار تفرقه انگیزانه را در حمله تروریستی حرم شاهچراغ(ع) شاهد بودیم.
حمله وحشیانه ای که منجر به شهادت مظلومانه تعدادی از زائران شد و افکار عمومی را به‌شدت جریحه‌دار کرد.
هشتگ اعدام نکنید!/ اپوزیسیون لندن نشین مسئول تربیت تکبعلی‌زاده ها
«حسین تکبعلی‌زاده» متهم ردیف اول آتش‌سوزی که به دلیل فروپاشی نظام سیاسی پهلوی، با آزادی زندانیان سیاسی از زندان آزاد شده بود پس از پیروزی انقلاب اسلامی مجدداً دستگیر شد و به عنوان متهم ردیف اول در دادگاه به آتش زدن سینما اعتراف کرد.
تکبعلی‌زاده که دارای سابقه کیفری بود، و به اعتراف خودش « اهل همه فرقه‌ای» یا هر خلافی بود. طبق اسناد، تکبعلی‌زاده فاقد فعالیت‌های مذهبی یا پیشینه مشخص و قابل ذکر در این حوزه بوده است.
هم دستان تکبعلی‌زاده که وی را در آتش زدن سینما یاری داده‌اند (یدالله محمدپور معروف به زاغی، فرج محمدی و فلاح بذرکار) همگی در جریان آتش‌سوزی کشته شدند و تنها نامبرده بالا توانسته است نجات یابد، لذا می‌توان دریافت یا این افراد توسط فرد دیگری خارج از گروه ۴ نفره به نحوی هدایت شده‌اند که با کشته شدن آنها دیگر اثری از آنها پس از جنایت باقی نماند و یا اینکه این افراد در اقدامی کاملا خودسرانه اینقدر ناشیانه عمل کرده‌اند و از پیامد کار خود بی‌اطلاع بوده‌اند که جان خود را نیز از دست دادند.
آنچه مشخص است این است که طبق اسناد همدستان حسین تکبعلی‌زاده نیز همانند او جوانانی فاقد شغل و فاقد پیشنه فعالیت مذهبی و مبارزاتی هستند.
نکته قابل تامل در خصوص انگیزه یا اهداف عامل اصلی فاجعه سینما رکس آبادان که در دادگاه اعتراف داشته، و تطابق آن با اعترافات برخی قاتلان شهدای مدافع امنیت در جریان اغتشاشات اخیر، وجود وجه اشتراکات اخلاقی واعتقادی
در معترفین است.
اعترافات منتشر شده از قاتلان شهدای اغتشاشات اخیر در رسانه ها نشان داده است که هزینه فضای احساسی را نه هزینه سازان ساکن لندن و واشنگتن بلکه افراد ناآگاهی می دهند که با ترور رسانه ای وغیره دست به جنایات هولناک زده اند.
گزارش از معصومه احمدی
1402/05/28 - 08:56
